شاه کلید نکات
شاه کلید سوال
![[شاه کلید مای درس] | دانش ادبی: مراعات نظیر](https://dl.my-dars.com/upload/image/041683728860.jpg)
«مراعات نظیر» در اصل یک ترکیب اضافی (مضاف و مضاف علیه) و اگر به زبان ساده بگوییم مراعات نظیر یعنی در کلام واژه ای بیاوریم که از نظر مفهوم با هم تناسب داشته باشند. کاربرد مناسب شبکۀ معنایی، در شعر و نثر، ضمن آنکه به تداعی معانی کمک می کند، سبب زیبایی و دلنشینی سخن می شود و آرایۀ «مراعات نظیر» را پدید می آورد.
برای مثال، رباعی زیر از خواجوی کرمانی مثالی از این دست است که در آن، نام درخت و گیاه آورده شده است:
ای سرو قد لاله رخ عبهر چشم! زر شد رخم و نیست تو را بر زر چشم
هرچند جهان ز اشک ما دریا شد شک نیست که دریات نیاید در چشم
بیت زیبای زیر از حزین لاهیجی، چهار اندام دل، چشم، زلف و لب را به زیبایی در خود جای داده است:
خواهد دل از تو گوشه چشم ترحمی تا زلف آه بر لب اظهار بشکند
مراعات نظیر در اشعار حافظ بسیار دیده می‌شود. برای مثال، خواجه شیراز در بیت زیر از سه رنگ سبز (خط زنگاری)، زرد و قرمز (خونابه) را به‌زیبایی در کنار هم آورده است:
گر چنین چهره گشاید خط زنگاری دوست من رخ زرد به خونابه منقش دارم
تناسب میان واژه ها هرچه پیچیده‌تر باشد و گسترده تر، مراعات نظیر هنرمندانه تر و زیباتر خواهد بود.
